«توماس جفرسون» در تاريخ سيزدهم آوريل ۱۷۴۳، در مستعمره «ویرجینیا» واقع در آمریکای شمالی و در خانواده ای كه از اشخاص برجسته «ویرجینیا» بودند، به دنیا آمد. مادر او، «جین رندولف»، دختر «ایشام رندولف» (ناخدای کشتی و گاهی کشاورز) و پدر وی، «پیتر جفرسون»، کشاورزي از نژاد «ویلزی» بود. سرهنگ «ویلیام رندولف» در سال ۱۷۴۵ درگذشت و پدر توماس وظیفه نگهداری از مزرعه «تاکاهو»٬ املاک «ویلیام رندولف» و پسر خردسال وی «توماس مان رندولف» را به عهده گرفت. از اين رو خانواده توماس به «تاکاهو» رفته و به مدت ۷ سال در آنجا ماندند؛ سپس به زادگاه خود «البه مارله» بازگشتند.
توماس در دانشگاه «ویلیام اند ماری» به تحصیل در رشته حقوق پرداخت. وي در سال ۱۷۷۲ با بيوه اي به نام «مارتا ویلز اسکلتون» ازدواج کرد و او را برای زندگی به یک خانه کوهستانی نیمه ساخته در Monticello برد.
توماس جفرسون یکی از انديشمندان اصلی و بنيانگذار ايده جمهوريخواهي در امریکا، نویسنده اصلی اعلامیه استقلال ایالات متحده امریکا و سومین رییس جمهور اين كشور است. از مهمترین رويدادهاي دوران ریاست جمهوری او، خرید «لوئیزیانا» در ۱۸۰۳ و اکتشاف «لوییس و کلارک» (۱۸۰۶-۱۸۰۴) مي باشد. او حامی روشنگری بود و بسیاری از رهبران روشنفکر  بریتانیا و فرانسه را می شناخت. از نظر توماس، کشاورز مستقلي که در زمین خود کشت می کند، نمونه ایده آلي برای ارزشهای جمهوری خواهی است و جهت گيري سیاسی دولت باید به سود وی باشد. او نسبت به شهرها و سرمایه گذاران، بی اعتماد و طرفدار حقوق ملت و یک دولت فدرال به شدت محدود شده بود. «دمکراسی جفرسونی» به نام خود او ثبت شده است. وي فرضيه دمكراسي خود را با توجه به جمهوري افلاطون، ليبراليسم لاك، مسئوليت اجتماعي راي دهندگان در قبال انتخاب خود (فرضيه اسپينوزا )، انديشه هاي روشنگران قرون 16 ، 17 و 18 اروپا و اخلاق مسيحيت، تنظيم و بيان داشته است. او حقوق سياسي - اجتماعي برابر مردم، ليبراليسم  و مشاركت كامل در دمكراسي را سه عامل اصلي مردمسالاري مي داند.
جفرسون به همراه «جیمز مدیسن»، حزب «دموکرات- جمهوریخواه» را پایه گذاري كرد که به مدت یک ربع قرن، اساس و پايه سیاستهای امریکا بود. وی همچنین فرماندار ویرجینیا (1779- 1781) در زمان جنگ، اولین دبیر دولت امریکا (1789- 1793) و دومین معاون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا (1797- 1801) بود. توماس به جدایی دین از سیاست باور داشت و نویسنده قانون آزادی اديان ویرجینیا بود. در اوج درگیریهای حزبی در سال ۱۸۰۰، توماس جفرسون در یک نامه محرمانه نوشت :
«من در حضور خدا سوگند خورده ام که دشمن همیشگی هر گونه خودکامگی در اندیشه بشر باشم».
توماس جفرسون و «مارتین ون بورن»، تنها افرادي هستند که توانسته اند به عنوان دبیر دولت امریکا٬ معاون رئیس جمهور  و همچنين رییس جمهور ايالات متحده امریکا خدمت کنند.
جفرسون همانند ارسطو بر اخلاق سياسي تاكيد داشت. وي دانشگاه دولتي «ويرجينيا» را تاسيس كرد و بر اين باور بود كه رشد و تكامل هر جامعه نسبت مستقيم با برخورداري مردم آن جامعه از آموزش و پرورش دارد و هر قدر كه سطح آگاهيهاي مردم بالا برود، قانون شكني و ستمگري كمتر مي شود. جفرسون نشريه ها (رسانه ها)، كتابها و سخنرانيهاي عمومي را همانند مدارس از ستونهاي اصلي آموزش و پرورش مردم مي دانست. از نظر او، كشوري را مي توان مستقل حقيقي خواند كه به لحاظ اقتصادي خودكفا باشد. وي در اين ارتباط بيان مي دارد :
«يك دولت (شهر، ايالت و يا كشور ) كه نتواند ماليات حقيقي را وضع و آن را جمع آوري كند، از مردم خود مي ترسد».
 
سالهای حضور در کنگره ویرجینیا
توماس جفرسون به روشنی می نوشت، اما سخنران خوبی نبود. از اين رو در کنگره ویرجینیا به جای زبان، از قلم خود برای بیان باورهایش استفاده می کرد. این عضو خاموش کنگره در ۳۳ سالگی، اعلامیه استقلال امریکا را طرح ریزی کرد.
در سالهای بعد، تلاش او بر این بود که نظراتش را به حقيقت تبديل کند. مهمترین اقدام وی در این سالها، نوشتن لایحه «آزادی مذهبی» برای ایالت «ویرجینیا» بود که در ۱۷۸۶ به تصویب رسيد.
 
سالهای پس از استقلال امریکا
جفرسون اولین رئیس جمهور آمریکا بود که مراسم سوگند ریاست جمهوری را در شهر «واشنگتن» به جا آورد. حمایت وي از افزایش قدرت دولت مرکزی باعث شد تا «جورج واشنگتن» در سال ۱۷۸۹، او را به عنوان وزیر امور خارجه خود انتخاب كند. اگرچه او در سال ۱۷۹۳ از این سمت کناره گیری کرد، بار دیگر در سال ۱۷۹۶ در سمت معاون رئیس جمهور وارد عرصه شد و به عنوان رهبر معنوی مخالف با فدرالیسم[*] مطرح گرديد. دور دوم ریاست جمهوری جفرسون در حالی به پایان رسيد که وي در تلاش بود تا کشورش را از درگیر شدن در جنگهای ناپلئون در اروپا برحذر دارد.
 
سالهای آخر
جفرسون در «مانتیسلو» بازنشسته شد تا زمان بیشتری برای فکر کردن به طرحهای بزرگش در دانشگاه «ویرجینیا» داشته باشد. یک اشراف زاده فرانسوی در مورد وي بیان داشت :
«او خانه و اندیشه اش را در بلندی قرار داده است و از آنجا می تواند جهان را با دید دیگری ببیند».
توماس جفرسون در ۴ ژوییه ۱۸۲۶ از دنیا رفت.